Schrijnwerk-/houtsnijkunst

Borchmans, Jan, schrijnwerker

• Eindhoven circa 1475

† Eindhoven circa 1525

Nadat de Sint-Petrus-Bandenkerk te Oirschot in 1462 bij een brand verloren is gegaan, wordt met de herbouw gestart. In opdracht van het kapittel van de Sint-Petruskerk krijgt de Eindhovense schrijnwerker (en beeldsnijder?) Jan Borchmans opdracht nieuwe kanunnikenkoorbanken voor Oirschot te maken, waarbij hij zich door die van de Sint-Jan te ’s-Hertogenbosch uit 1430 en 1460 heeft laten inspireren.

Tussen 1508 en 1511 komen ze in laat-gotische stijl tot stand en voor het snijwerk is een beroep gedaan op de Vlaamse beeldhouwer Cornelis die Neve. Aangezien er meerdere handen te herkennen zijn worden tevens de namen van Arnt van Oirschot en Werner Jansz. gesuggereerd. De koorbanken uit 1515 in de Onze Lieve Vrouwekerk te Aarschot die niet verloren zijn gegaan, worden eveneens aan Jan Borchmans en dezelfde of meerdere beeldsnijders toegeschreven.

Tijdens de oorlogsbeschietingen op 2 oktober 1944 zijn de Oirschotse koorbanken verbrand. Niet alleen door Hub Leufkens (1894-1962), Hans Sibbelee (1915-2003) en Jan Verspaandonk (1918-2002), maar ook door Martien Coppens zijn ze gefotografeerd in zijn bekende fotoboek De koorbanken van Oirschot (De Pelgrim Eindhoven 1941) met een tekst van de kapucijn, pater Concordius van de Pol. In 1980 verschijnt een bewerkte heruitgave onder de titel De Sint-Petruskerk van Oirschot en haar koorgestoelte.

Over koorbanken verschijnen meer boeken van Martien Coppens o.a. de Sint-Jan in 1946 bij Zuid-Nederlandse Drukkerij ’s-Hertogenbosch en Barok in 1944, Gotiek I in 1948 en Gotiek II in 1949 bij Elsevier.

Stichting De Kapellekens in Oirschot heeft met medewerking van de afdeling Kunstgeschiedenis van de Radboud Universiteit Nijmegen in 2010 een virtueel 3D-reconstructieproject vervaardigd en de uitgave van een boek staat gepland.

Bronnen:

• Lijten, J., Kempische curiosa 37. De beeldsnijders van de Oirschotse koorbanken, in: Campinia 27 (1997), nr 104 van januari, 26-28